Ithaque, Ítaca

Embarquement pour Ithaque ? Alors cap sur Ithaque !
Ithaque, le grand poème du grand Constantino Kavafis, poète hellènique (comme il aimait lui-même à le dire); c'est un poème de 1911:

Quand tu te mettras le cap sur Ithaque
Souhaite que le chemin soit long
Plein d’aventures, plein de connaissances
Ne crains ni les Lestrygons ni les Cyclopes
Ni le redoutable Poseïdon
Tu ne trouveras rien de semblable sur ton chemin
Si tes pensées restent hautes, si de nobles émotions
Habitent ton corps et ton esprit .
Tu ne rencontreras ni Lesrtrygons ni Cyclopes
Ni le farouche Poseïdon,
Si tu ne les portes pas en toi
Si ton âme ne les dresse pas devant toi.

Souhaite que le chemin soit long
Que les matins d’été soient nombreux
Où, avec quel délice! tu entreras dans des ports
vus pour la première fois
Fais escale dans des ports phéniciens
Et acquiers de belles marchandises
Des nacres et des coraux, des ambres et des ébènes
De voluptueuses essences de mille sortes
Acquiers le plus possible de parfums enivrants
Rends-toi dans plusieurs villes égyptiennes
Apprends, instruis-toi avidement auprès des savants.

Garde toujours Ithaque présente à ton esprit
Elle est ton but ultime, ta destinée
Mais surtout ne hâte pas ton voyage
Mieux vaut mieux qu’il dure de longues années
Et que tu jettes l'ancre une fois devenu vieux,
Riche de ce que tu as gagné en chemin
Sans attendre qu’Ithaque te comble de richesses.
Ithaque t’a donné ce beau voyage:
Sans elle tu n'aurais jamais mis les voiles,
Elle n'a rien d'autre à te donner.

Et si elle te paraît pauvre, Ithaque ne t’a pas trompé
Devenu sage, comblé de mille expériences,
Tu auras enfin compris le sens profond des Ithaques.

(Version faite d'un assemblage à ma façon de différentes traductions)

I Ítaca, la versió en català, molt bonica, de Carles Riba:

Quan surts per fer el viatge cap a Ítaca,
has de pregar que el camí sigui llarg,
ple d'aventures, ple de coneixences.
Els Lestrígons i els Cíclops,
l'aïrat Posidó, no te n'esfereeixis:
són coses que en el teu camí no trobaràs,
no, mai, si el pensament se't manté alt,
si una emoció escollida
et toca l'esperit i el cos alhora.
Els Lestrígons i els Cíclops,
el feroç Posidó, mai no serà que els topis
si no els portes amb tu dins la teva ànima,
s i no és la teva ànima que els dreça davant teu.

Has de pregar que el camí sigui llarg.
Que siguin moltes les matinades d'estiu que,
amb quina delectança, amb quina joia!
entraràs en un port que els teus ulls ignoraven;
que et puguis aturar en mercats fenicis
i comprar-hi les bones coses que s'hi exhibeixen,
corals i nacres, mabres i banussos
i delicats perfums de tota mena:
tanta abundor com puguis de perfums delicats;
que vagis a ciutats d'Egipte, a moltes,
per aprendre i aprendre dels que saben.
Sempre tingues al cor la idea d'Ítaca.

Has d'arribar-hi, és el teu destí.
Però no forcis gens la travessia.
És preferible que duri molts anys
i que ja siguis vell quan fondegis a l'illa,
ric de tot el que hauràs guanyat fent el camí,
sense esperar que t'hagi de dar riqueses Ítaca.
Ítaca t'ha donat el bell viatge.
Sense ella no hauries pas sortit cap a fer-lo.
Res més no té que et pugui ja donar.
I si la trobes pobra, no és que Ítaca t'hagi enganyat.

Savi com bé t'has fet, amb tanta experiència,
ja hauràs pogut comprendre què volen dir les Ítaques.

Puis Ιθάκη l'original, pour le plaisir de l'écriture grecque:

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρείς,
αν μέν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοει
δωμένους;να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά;
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει;
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ' έδωσε το ωραίο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Αλλο δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Ετσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

Allez, bon pied, bon oeil, bonne route, bon viatge, fins la propera ! Muriel (Arnaud: fort fort avec toi !)